Zmiany sytuacji politycznych, społecznych i gospodarczych Europy, a także postęp naukowo-techniczny postawił nowe wyzwania przed polityką ekologiczną krajów wspólnoty UE. Do najważniejszych wyzwań należy zaliczyć rozszerzenie zakresu oddziaływania prawa środowiska UE. Wiąże się to z koniecznością ustalania nowych, wspólnotowych regulacji w odniesieniu do środowiska.
Nowymi zagrożeniami dla środowiska okazały się procesy przekształceń własnościowych Europy Środkowej i Wschodniej. Procesy prywatyzacyjne prowadzą w konsekwencji do wyraźnego wyodrębnienia własności prywatnej i publicznej także w stosunku do poszczególnych segmentów środowiska. Jak wiadomo, ochrona środowiska może być skuteczna tylko pod warunkiem iż jest ono traktowane jako całość tworząca jeden ekosystem. Zagrożeniom środowiska wynikającym ze zmian własnościowych można zapobiec poprzez wdrożenie przymusowych przeglądów ekologicznych prywatyzowanych przedsiębiorstw nie tylko w odniesieniu do prywatyzacji kapitałowej (jak to ma miejsce obecnie), ale także w odniesieniu do wszelkich innych form prywatyzacji i komercjalizacji. Prywatyzując lasy i wody państwo, jako podmiot odpowiedzialny za bezpieczeństwo ekologiczne obywateli, musi zapewnić sobie prawne i organizacyjne możliwości kontroli na sposób gospodarowania sprywatyzowanymi zasobami przyrody. Procesy prywatyzacyjne zasobów naturalnych wymagają jednoznacznego rozwiązania problemu tzw. starych szkód ekologicznych, a zwłaszcza wskazania sposobu ich usunięcia poprzez określenie obowiązków i kosztów tego przedsięwzięcia spoczywających na instytucjach publicznych, społeczeństwie i nowych właścicielach. Kolejnym wyzwaniem staje się konieczność wzmocnienia polityki ekologicznej na płaszczyźnie: chemicznej, biologicznej i obywatelskiej. Zagrożenia dla bezpieczeństwa chemicznego wiążą się z szybkim wzrostem asortymentu produkowanych i używanych substancji i preparatów chemicznych. Proces produkcji, przetwarzania, dystrybucji, składowania oraz używania substancji i preparatów chemicznych, a zwłaszcza tzw. substancji niebezpiecznych, prowadzi na ogół do niekorzystnych dla środowiska efektów w postaci zanieczyszczeń atmosfery, wód powierzchniowych, gruntów i wód podziemnych, gromadzenia substancji chemicznych w postaci odpadów, a także niekorzystnego oddziaływania na człowieka w sposób pośredni i bezpośredni . Obrona przed niepożądanymi skutkami wymaga podjęcia przez państwa odpowiednich działań w sferze prawnej oraz organizacyjnej. Zapewnienie bezpieczeństwa biologicznego jest ciężkim wyzwaniem dla polityki ekologicznej wszystkich państw. Szybki rozwój biotechnologii wraz z możliwością stosowania genetycznie zmodyfikowanych organizmów (GMO) oraz związane z tym potencjalne zagrożenie dla środowiska, spowodowały zrozumiałe zaniepokojenie społeczności międzynarodowej. Bezpieczeństwo biologiczne rozumiane jako uwolnienie człowieka i środowiska od negatywnych skutków stosowania biotechnologii i praktyk genetycznych można będzie osiągnąć pod warunkiem określenia granic eksperymentu, stałej kontroli nad przebiegiem tych procesów oraz wzrostu świadomości społecznej w tym zakresie. Nie ulega wątpliwości, że problematyka zapewnienia bezpieczeństwa biologicznego została przyłączona do narodowych polityk ekologicznych. Bezpieczeństwo obywatelskie wiąże się z koniecznością podjęcia sprecyzowanych działań edukacyjnych, zmierzających do dalszego rozwoju świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz do zwiększenia jego udziału w procesach podejmowania decyzji związanych ze środowiskiem. Obecnie realizacja polityki ekologicznej wymaga sprawnego obiegu informacji o środowisku, gromadzenia i przekazywania danych w systemach wewnętrznych państw, a także kontaktu członków UE i państw stowarzyszonych z Europejską Agencją Ochrony Środowiska oraz Europejską Siecią ds. Informacji i Obserwacji Środowiska (EIONET). Oczywiste staje się zatem rozwijanie i upowszechnianie informatyki, zwłaszcza systemów sieciowych, stwarzanie możliwości technicznych dla jak najszerszego posługiwania się Internetem i pocztą elektroniczną, a także – tworzenie i archiwizacja dokumentów w formie elektronicznej. Wszystko to prowadzić ma do usprawnienia wymiany informacji ekologicznych między państwami oraz ułatwienia dostępu społeczeństw do informacji o stanie środowiska. Udział społeczeństwa w kreowaniu i realizowaniu polityki ekologicznej państwa powinien wyrażać się w możliwości podejmowania lokalnych decyzji ekologicznych na jak najniższym i najbliższym obywatela szczeblu. Uspołecznienie polityki ekologicznej może być osiągnięte przy pomocy środków prawnych gwarantujących obywatelom, grupom społecznym i organizacjom pozarządowym uczestnictwo w tworzeniu modelu zrównoważonego rozwoju. Ważne jest, by strony aktywne i świadome uczestniczyły w tym procesie dysponując należytą wiedzą ekologiczną. Na obecnym pokoleniu spoczywa zatem moralny obowiązek takiego zachowania wobec środowiska, które pozwoli się nim cieszyć także przyszłym pokoleniom. Proces zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych powinien przebiegać przy uwzględnianiu i równoprawnym traktowaniu potrzeb ogólnospołecznych z potrzebami lokalnymi i potrzebami jednostek. Równy dostęp do środowiska oznacza brak dyskryminacji w korzystaniu z jego dobrodziejstw i w dochodzeniu praw jednostki naruszonych szkodliwym dla niej oddziaływaniem środowiska.
