Problem zużytych opon dotyczy nas wszystkich.
Zgodnie z art. 122 Ustawy o Odpadach, zużyte opony nie mogą trafiać na składowiska. Nie dotyczy to jednakże wszystkich opon. Ustawa zakazuje bowiem składowania opon, jednakże nie odnosi się to do opon rowerowych oraz tych o średnicy zewnętrznej większej niż 1400 mm. Niestety w dalszym ciągu problemem w naszym kraju pozostają dzikie wysypiska opon, przyczyniające się do zanieczyszczania środowiska. Zdarza się bowiem, że sytuowane są one w pobliżu lub wręcz w lasach.
Trzeba stanowczo podkreślić, że kary za nielegalne składowanie opon są znaczące. Tylko w tym roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku nałożył karę w wysokości miliona złotych na dzierżawcę miejskiej działki w Lęborku, którą wykorzystał jako wysypisko dla opon ale także plastikowych pojemników oraz odpadów budowlanych. Jest to maksymalna kara, jaką Inspektorat zgodnie z obowiązującymi przepisami mógł nałożyć. Nielegalne składowiska opon w ostatnich miesiącach zostały namierzone także m.in. w Andrychowie oraz w gminie Wschowa.
Gdzie wyrzucać zużyte opony?
Opony powinny być przekazywane do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, jednakże część z nich może przyjmować je z pewnymi ograniczeniami ilościowymi, np. 4 na rok. Co istotne, do PSZOKów można oddawać tylko opony z samochodów osobowych. Te wykorzystywane w traktorach lub ciężarówkach należy oddawać w zakładach wulkanizacyjnych.
Na kim ciąży odpowiedzialność za utylizację opon?
Przede wszystkim producenci opon są odpowiedzialni za ich recykling-muszą oni odzyskać 75% całkowitego ich tonażu. W tym kontekście warto podkreślić, że w 2002 roku działający w Polsce główni producenci opon, czyli Goodyear, Michelin, Bridgestone, Continental, Pirelli i Dębica założyli w tym celu Centrum Utylizacji Opon Organizacja Odzysku S.A. Zakres działania spółki jest ogólnopolski. Szacuje się, że posiada ona około 65% udziału w rynku. W swojej działalności współpracuje m.in. z cementowniami, ciepłowniami oraz firmami recyklingowi. Warto też wspomnieć w tym miejscu o oponach eko, których masa własna zdecydowanie została zredukowana w procesie produkcji. Obowiązek ustawowy producentów opon wynika również z ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. W kontekście tego aktu prawnego ważne jest, że produkujące opony przedsiębiorstwo musi dokonać wpisu do bazy danych odpadowych. Na producentach ciąży także obowiązek prowadzenia rejestru, w którym zawarte są informacje o masie wyprodukowanych opon oraz ich rodzajach. Trzeba tutaj zastrzec, że jeżeli firma posiada umowę z organizacją odzysku, to właśnie ona jest wtedy odpowiedzialna za prowadzenie ewidencji. Dotyczy to również i innych obowiązków producenta, o ile zostało to w odpowiedni sposób zastrzeżone w umowie.
W jaki sposób można wykorzystać stare opony?
Przede wszystkim można ponownie przystosować je do jazdy poprzez bieżnikowanie, czyli po prostu nałożenie nowej warstwy bieżnika. Powstałe w ten sposób opony muszą uzyskać homologację. Aktualnie użytkowanie tych opon nie jest zbyt popularne w Polsce, chociaż są one tańsze i ich ślad węglowy jest niższy o 30%. W przypadku samochodów osobowych używa ich jedynie około 5% właścicieli aut. Nieco większy jest odsetek w przypadku samochodów ciężarowych: około 20%.
Metody utylizacji opon.
Najpopularniejszą metodą „utylizacji” opon jest oczywiście ich recykling. W Polsce minimalny poziom recyklingu opon został ustalony na 15%, chociaż w praktyce przetwarza się ich znacznie więcej. Z gumy, elastomerów, krzemionki i metali wykorzystanych do produkcji opon można stworzyć zupełnie nowe przedmioty. Przykładowo granulat powstały w wyniku cięcia opon można wykorzystać do ulepszenia asfaltu, który dzięki temu dodatkowi ma większą przyczepność i jednocześnie skraca drogę hamowania. Inne możliwości wykorzystania takiego granulatu to podkłady na boiskach, wycieraczki, podkłady kolejowe czy podeszwy butów.
Zużyte opony mogą także służyć jako paliwo.
W Polsce tzw. odzysk energetyczny to wciąż najpopularniejsza metoda na zużytkowanie starych opon. Dosyć powszechnie są one wykorzystywane np. przez cementownie, zastępując jako surowiec opałowy – paliwo wysokokaloryczne – przede wszystkim węgiel. Wymaga to jednak instalacji specjalnie przystosowanych do tego pieców. Należy podkreślić, że możliwe jest ich spalanie w sposób bezodpadowy. Dzieje się tak w piecach klinkierskich (służących do produkcji tego tworzywa ceramicznego), gdzie nie tylko przy wysokich temperaturach dochodzi do spalenia całości gumy, ale także zużyty zostaje zawarty w nich drut, który po stopieniu staje się częścią klinkieru.
